Hipermobilność stawów to stan, który wyróżnia się nadmiernym zakresem ruchu w stawach, często związanym z nieprawidłową budową tkanki łącznej i jej wiotkością. Osoby cierpiące na tę dolegliwość mogą wykonywać ruchy, które dla większości są nienaturalne. W zależności od nasilenia, hipermobilność może być na tyle łagodna, że nie wpływa na codzienne życie, ale może też prowadzić do istotnych problemów, zwłaszcza u sportowców, którzy są narażeni na kontuzje. Poznajmy bliżej, czym jest hipermobilność, jakie niesie konsekwencje oraz jak można jej przeciwdziałać.
Czym jest hipermobilność stawów?
Stawy w naszym ciele odgrywają kluczową rolę, umożliwiając poruszanie kończynami w określonym zakresie. Prawidłowo funkcjonujące stawy mają zdolność do ograniczania ruchów, aby zapobiegać urazom. U osób z hipermobilnością stawy mają przesuniętą granicę ruchomości, co skutkuje ich nadmierną elastycznością. W niektórych przypadkach, hipermobilność może wiązać się z bólem mięśniowo-szkieletowym.
Przyczyny hipermobilności stawów
Hipermobilność może występować u osób w każdym wieku. Najczęściej wskazuje się na czynniki genetyczne jako główną przyczynę tego stanu. Różnice w budowie kolagenu powodują, że osoby z tym schorzeniem mogą wykonywać nienaturalne ruchy. Zauważono, że kobiety są bardziej narażone na hipermobilność, występuje u nich 3-5 razy częściej niż u mężczyzn.
Inne przyczyny mogą obejmować przebyte urazy, zmiany hormonalne, cechy budowy ciała oraz brak aktywności fizycznej w dzieciństwie. Lekarze często przeprowadzają dokładny wywiad z pacjentem, aby ustalić źródło problemu.
W przypadku dzieci, hipermobilność może być także związana z poważnymi schorzeniami, takimi jak zespół Ehlersa-Danlosa, zespół Downa, zespół Morquio czy zespół Marfana. Kluczowe jest wczesne wykrycie i leczenie, aby ograniczyć postęp choroby i ułatwić przyszłe funkcjonowanie. Odpowiednia profilaktyka w młodym wieku jest niezbędna dla poprawy jakości życia.
Jak wygląda diagnostyka hipermobilności?
Dokładna diagnostyka jest kluczowa dla szybkiego rozpoznania problemów i wdrożenia skutecznego leczenia. Pierwszą ocenę hipermobilności można przeprowadzić zarówno w domu, jak i w gabinecie specjalisty, korzystając z różnych technik.
Skala Beightona
To jedna z najprostszych metod, która może być stosowana samodzielnie. W ocenie bierze się pod uwagę kilka kryteriów, takich jak:
- Przeprost stawu łokciowego powyżej 10 stopni.
- Możliwość przyciągnięcia kciuka do przedramienia.
- Przeprost stawu kolanowego powyżej 10 stopni.
- Ułożenie dłoni płasko na podłodze przy skłonie z wyprostowanymi kolanami.
- Przeprost w stawach śródręczno-paliczkowych powyżej 90 stopni.
Za każdą wykonaną czynność przyznaje się 1 punkt. Wynik powyżej 4 punktów sugeruje hipermobilność. Warto jednak zaznaczyć, że ta metoda nie ocenia dużych stawów, takich jak barkowy czy biodrowy.
Metoda Sachse’go
To podejście częściej stosowane przez lekarzy i fizjoterapeutów, umożliwiające ocenę dużych stawów przy użyciu profesjonalnych narzędzi. Goniometr służy do określenia stopnia hipermobilności, co pozwala na dokładne zaplanowanie rehabilitacji i leczenia.
Jakie objawy wywołuje hipermobilność stawów?
Hipermobilność może prowadzić do różnorodnych problemów w codziennym życiu, które zależą od stopnia zaawansowania oraz ogólnej sprawności pacjenta. Osoby z hipermobilnością mogą nie odczuwać bólu, co sprawia, że wiele osób nie zdaje sobie sprawy ze swojego stanu. Inni mogą doświadczać przewlekłych bólów, które nasilają się podczas niektórych ruchów. Do typowych objawów należą:
- Koślawość kolan.
- Zmniejszona stabilizacja stawów.
- Przewlekły ból pleców.
- Osłabienie mięśni.
- Płaskostopie.
- Bóle głowy.
- Zwiększone ryzyko kontuzji.
Jak hipermobilność wpływa na sportowców?
Dla sportowców hipermobilność może być zarówno atutem, jak i przeszkodą. Wiele zależy od rodzaju sportu oraz stopnia zaawansowania schorzenia. Niektóre aktywności mogą zwiększać ryzyko kontuzji, podczas gdy inne mogą przynosić korzyści, wzmacniając mięśnie i poprawiając stabilność stawów. Kluczowe jest dobranie odpowiednich dyscyplin do indywidualnych możliwości organizmu.
Jak leczyć hipermobilność?
Skuteczne leczenie hipermobilności ma kluczowe znaczenie dla poprawy jakości życia i zdrowia stawów. Choć całkowite wyleczenie nie jest możliwe, istnieje wiele metod łagodzenia objawów.
Fizjoterapia
Wizyta u fizjoterapeuty jest niezbędna, zwłaszcza w przypadku przewlekłego bólu i częstych urazów. Specjalista opracuje indywidualny plan treningowy, który pomoże wzmocnić kluczowe grupy mięśniowe, co przyczyni się do poprawy ogólnej sprawności.
Kinesiotaping
Ta metoda wykorzystuje specjalne taśmy, które zwiększają stabilność stawów i ścięgien. Pomaga to w zapobieganiu kontuzjom podczas treningów. Warto skonsultować się z fizjoterapeutą, aby uzyskać właściwe zalecenia.
Ćwiczenia wzmacniające
Regularne ćwiczenia fizyczne, takie jak pływanie, pilates, jazda na rowerze czy nordic walking, są szczególnie polecane. Dzięki nim można wzmocnić mięśnie i poprawić kondycję, a także zredukować ryzyko urazów.
Fizykoterapia
Fizykoterapia, w tym elektrostymulacja, to dodatkowe metody, które wspierają budowanie siły i stabilności mięśni. Dzięki odpowiednio dobranym sesjom można osiągnąć lepsze efekty w rehabilitacji.
Hipermobilność stawów niesie ze sobą wiele wyzwań, ale dzięki odpowiedniej diagnostyce, profilaktyce i terapii można skutecznie łagodzić jej objawy i poprawić jakość życia.